Dit voorjaar liep mijn dochter voor het eerst de jeugdavondvierdaagse. Ik stond langs de kant, er trokken tientallen scholen in defilé voorbij. Of het nu lag aan de liedjes en leuzen die werden gezongen, of aan de kleding van de kinderen, of aan het aantal ouders dat tijdens het meelopen een sigaretje opstak – ik begreep ineens het spreekwoord 'soort zoekt soort'. Ik zag arbeidersscholen, zwarte scholen, yuppenscholen en janmodaalscholen – maar nergens een lekker goed geintegreerde mix.
Soort mag weer bij soort. De vorige minister van onderwijs, Marja van Bijsterveld, maakte daar al geen geheim van. 'Zwarte scholen zijn een feit,' zei ze al in 2011. 'Het gaat om de kwaliteit van het onderwijs. Of een school dan wit of zwart is, is minder belangrijk.'
Daar heeft ze wel gelijk in. Segregatie met mate is geen ramp – en het is bovendien niet
te voorkomen. Want ouders kiezen voor een school waarbij ze zichzelf herkennen
in het publiek, zo bleek uit onderzoek van de Raad voor Maatschappelijke
Ontwikkeling. Zien hoogopgeleide ouders teveel mensen in een joggingbroek op
het schoolplein staan, dan fietsen ze een schooltje verder. Arbeidersgezinnen
en allochtone families bleken precies hetzelfde te doen. Kortom: enige
segregatie kiezen we zelf. Toch is die segregatie wel gevaarlijk, waarschuwde de socioloog
Michael Young al in 1958. Hij was bang voor een samenleving waarin kinderen van
hoger en lager opgeleiden volstrekt gescheiden opgroeien. Volgens Young kan dat
alleen maar leiden tot opstand en onrust.
Segregatie stimuleren is dus allerminst verstandig. En toch
is dat precies wat Sander Dekker, de huidige staatssecretaris, doet. Hij
gebruikt daarvoor twee voorstellen. Allereerst moedigt hij de komst aan van
ICT-scholen en 'excellente' scholen. Daarnaast wil hij tweetalig onderwijs op basisscholen
bevorderen. En dan doelt hij niet op Marokkaans-Nederlands of Farsi-Nederlands.
Nee: Dekker pleit voor een grootschalige invoering van het Engels, vanaf de
onderbouw.
Ik denk dat de staatssecretaris niet zo vaak bij een
arbeidersschool is langsgeweest, laat staan bij een zwarte school. Want na één
bezoek had hij de keerzijde van zijn plan ingezien. De kleuters die hier in
groep 1 instromen beheersen het Nederlands maar matig. Deze scholen zullen dus
hun handen vol hebben aan het ondersteunen van de leerlingen die een
achterstand in het Nederlands moeten wegwerken. De kwaliteit van het onderwijs,
waar van Bijsterveld in 2011 nog zo op hamerde, wordt nu door Dekkers plannen juist ongelijk
verdeeld. De extra's – zoals ICT, 'excellentie' en Engels – worden voorbehouden
aan de elite-scholen.
Welke scholen dat zijn, dat was afgelopen lente tijdens deze avondvierdaagse
al scherp zichtbaar. Maar als Dekker zijn zin krijgt is dat over tien jaar nog versterkt. Dan kent de helft van de leerlingen het
spreekwoord 'soort zoekt soort' niet eens, terwijl de andere helft liedjes
zingt over 'Birds of a feather flock together'.
