Gepubliceerd in het Nederlands Dagblad, 28 december 2011
De eerste poster toonde een close-up van een duidelijk door ziekte getekend gezicht, tegen een grauwe achtergrond. Met een grimmig onderschrift: ‘Ik ben inmiddels overleden’. Zelfs al rennend om de trein te halen werd ik daardoor abrupt stilgezet bij mijn eigen sterfelijkheid. Het komt door deze poster, denk ik, dat ik in deze laatste weken van het jaar nog meer dan anders mijmer over de eindigheid der dingen. Memento mori, gedenk te sterven.
Dan de tweede poster. Deze was qua opmaak bijna identiek. Ook hier was een close-up van een gezicht te zien. Maar het bijschrift was haast tegenovergesteld: ‘Dit wordt jouw jaar!’ Wie het gelijknamige boek koopt, kan daarin lezen hoe je ervoor zorgt dat de komende twaalf maanden van je leven ‘echt gaan tellen’. Met wat hulp van managementgoeroe Ben Tiggelaar gaan we echt wat maken van 2012! Carpe diem, pluk de dag!
Een groter contrast tussen twee billboards lijkt bijna niet mogelijk. En toch gaan deze posters allebei over hetzelfde: crisis. Het woord crisis stamt van het Griekese ‘krinein’. De filosoof Heidegger beschrijft twee betekenissen van deze woordstam. De eerste en bekendste betekenis is noodsituatie, of noodlot. Deze betekenis gaat over levens die anders lopen dan bedoeld, over ziekte en sterfelijkheid, over memento mori. De andere betekenis van ‘crisis’ is: onderscheiden waar het op aankomt, of oordelen. Dat refereert aan een moment waarop keuzes gemaakt moeten worden. In onze traditie is de jaarwisseling zo’n moment. Ben
Dat klinkt prachtig, maar de tweede betekenis van crisis is eigenlijk wat genuanceerder. Heidegger ziet een crisis als moment waarop we de keuzes moeten maken waar het op aankomt. Dat kan zijn: het roer omgooien en nieuwe kansen zoeken en benutten. Maar dat kan ook zijn: je naaste ondersteunen in een noodsituatie.
In tijden van crisis kunnen we het ons niet veroorloven om die goede voornemens vervolgens te laten sloffen. Maar hoe kom je van plannen naar daden? Ben Tiggelaar heeft daarvoor wel een bruikbaar advies: je bereikt een abstract resultaat door kleine stappen te zetten. Je moet je dus niet blind staren op je voornemen, maar steeds met jezelf afspreken wat je eerstvolgende stap wordt om bij dat doel te komen. Heidegger schreef: ‘Wie stappen zet in tijden van crisis dicht het gat tussen verleden en toekomst.’
Wat wordt uw eerste stap in 2012?
